با جای جوش خود چه کنیم؟ 

بخش بزرگی از مراجعین به متخصصین پوست را افرادی تشکیل میدهند که از جوش و جای جوش خود شکایت دارند و از آثاری که آکنه بر صورت آنها بجا گذاشته است ناراحت و نگران هستند. طبق آمار 80% افراد جامعه در زمانی از زندگی خود دچار آکنه یا جوش صورت خواهند شد. آکنه معمولا بیماری سنین نوجوانی است و از حدود 17-16 سالگی آغاز و بتدریج تا 25 سالگی فروکش میکند. البته میتواند در سنین بالاتر و حتی پایینتر هم بوجود آید. ضایعات آکنه میتواند اسکار یا جوشگاه بجای گذارند که معمولا به شکل فرورفتگی هایی در محل آکنه قبلی رفع شده در سطح پوست صورت و تنه میباشد. امروزه با پیشرفت جوامع و گستردگی ارتباطات افراد, ظاهر آنها بیش از پیش حائز اهمیت است و چه بسا وجود آکنه و اسکار آن روی صورت, روابط اجتماعی و شغلی فرد را مختل کند و حتی سبب افسردگی و مشکلات روحی در فرد شود.

در این مقاله سعی بر آن داریم که به اختصار راههای درمان و پیشگیری اسکار آکنه را جهت آگاهی بیشتر خوانندگان بیان کنیم.

آیا آکنه همیشه با اسکار و جوشگاه همراه خواهد بود؟

بطور کلی 90% ضایعات آکنه ایجاد اسکار خواهند کرد, اما تنها 20% موارد این اسکارها مشهود هستند. جوشهای شدیدا التهابی و وسیع و بخصوص اگر دیرتر درمان شوند و یا دستکاری شوند بیشتر دچار اسکار و جوشگاه خواهند شد. پس بنابراین اگر درمان آکنه بطور موثر و در زمان مناسب انجام شود و آکنه تحت کنترل باشد به احتمال بسیار کمتری به اسکارهای بد شکل منجر خواهد شد.

 اسکارهای آکنه به چه شکل و چند دسته هستند؟

بطور کلی جای جوش (اسکار آکنه) را میتوان به دو بخش تقسیم کرد:

1-  اسکارهای فرورفته یا آتروفیک

2-  اسکارهای برجسته یا هیپرتروفیک

اغلب ضایعات آکنه سبب اسکارهای فردرفته میشوند که آنها را میتوان به سه دسته از نظر ظاهری تقسیم کرد. این تقسیم بندی بسیارمهم است چرا که درمان اسکار بسته به نوع آن و شکل اسکار تفاوت میکند.

دسته اول: اسکارهای دره ای شکل یا rolling scar: بصورت نواحی موجدار و فرورفته 4 تا 5 میلی متری یا بیشتر هستند. در واقع یک ظاهر موجدار را به صورت فرد میدهد. عمق کم و دهانه پهن دارند.

دسته دوم: اسکارهای واگنی یا boxcar: بشکل نواحی فرورفته کم عمق یا عمیق با جدار مشخص و زاوبه راست در گوشه های آن شبیه واگن قطار مشخص میشوند.

دسته سوم: اسکارهای چکشی یا ice pick: بصورت فرورفتگی های تیز و عمیق در صورت که همانند فرو رفتن نوک چکش در پوست میباشد.

گروه دوم اسکارهای برجسته و اصطلاحا هیپرتروفیک هستند که بصورت ضایعات برجسته و گوشتی قرمز و اغلب در نواحی تنه فوقانی ایجاد میشوند و در اصطلاح عام به آن گوشت اضافه میگویند. این نوع شیوع کمتری نسبت به اسکارهای فرورفته دارد و مانند بک کلویید درمان میشوند.

یکی دیگر از آثار باقیمانده از جوش, لکه ها و نواحی قرمز صاف در محل جوش قبلی هستند که اصطلاحا به آنها پررنگ شدن بعد از التهاب یا post-inflammatory hyperpigmentation می گویند که میتوان آنها را نیز جز جوشگاهها محسوب کرد. این لکه ها با گذشت زمان رفع میشوند. البته بعضی از لیزرها مانند لیزر Q-Switched Nd:YAG بطور کمکی میتواند در برطرف کردن این لکه ها بکار رود.

– اصول درمان اسکار آکنه چیست و فرد چه شرایطی را بایستی داشته باشد؟

بطور کلی فرد زمانی بایستی جهت درمان و اصلاح اسکار آکنه خود مراجعه کند که حداقل سه ماه ضایعه آکنه نداشته باشد و جوشهای وی درمان شده باشد. و نیز اگر تحت درمان با آکوتان بوده است, حداقل 6 ماه از قطع درمان آکوتان گذشته باشد.

مهم است که فرد مراجعه کننده انتظارات معقول از نتیجه درمان داشته باشد. اسکار ها جز در مواردی, هرگز بصورت کامل و 100% رفع نمیشوند و کاملا شبیه پوست نرمال نخواهند شد. لذا انتظار محو شدن کامل یک جوشگاه بطور کامل فرضا توسط یک یا دو جلسه لیزر, امری غیر واقعی است. واقعیت آن است که با روشهای موجود می توان آنها را تا حد زیادی حتی تا 70% بهتر کرد, بطوری که خیلی مشهود نباشند.

و همینطور باید دانست که چندین جلسه جهت درمان و ترمیم اسکار نیاز است و یک جلسه برای بهبودی اسکار کافی نیست. بعلاوه هر یک از اقدامات زیبایی ترمیمی اسکار, شرایط خاص قبل و بعد از عمل را ایجاب می کند که بیمار بایستی آنها را کاملا رعایت کند تا به یک نتیجه مطلوب برسد.

اسکارهای فرورفته را چطور اصلاح میکنیم؟

اغلب افرادی که جهت ترمیم و بازسازی اسکارهای آکنه صورت مراجعه میکنند با این نوع اسکارها مواجه هستند. ابتدا پزشک متخصص پوست معاینه دقیق از پوست ناحیه بعمل می آورد و نوع اسکار فرورفته فرد را (دره ای, واگنی یا چکشی) را مشخص میکند. معمولا ترکیبی از این انواع اسکار در ناحیه دیده میشود. در جلسات مشاوره و معاینه قبل از انجام اقدام زیبایی, شرح حال کامل از فرد گرفته میشود و از نظر سابقه بیماریها و مشکلات داخلی, ترمیم زخم, سابقه خونریزی های غیر طبیعی, مصرف داروها بررسی کامل میشودو معاینه دقیق از اسکارها بعمل می آید. عکس یا اسکن های مخصوص از پوست ناحیه اسکار تهیه میشود و نتیجه نهایی و تعداد جلسات درمانی, نوع درمان و شرایط همراه آن به فرد بطور کامل توضیح داده میشود.

جهت اسکارهای دره ای شکل (rolling scar) از روش جراحی سرپایی ساب سیژن استفاده میشود. در واقع در این اقدام بعد از انجام بی حسی موضعی, بافت ها و باندهای چسبندگی زیرین اسکار که سبب فرورفتگی ناحیه شده اند توسط سوزن های ظریف جدا میشوند و به اصطلاح از قسمت زیرین پوست ناحیه اسکار باز میشود. هیچگونه زخمی در ناحیه ایجاد نمیشود و فقط مختصری تورم و کبودی در محل ایجاد خواهد شد که پس از چند روز برطرف میشود. این روش بدون ایجاد درد و ناراحتی قابل ملاحظه برای فرد, بسهولت در مطب ها بصورت سرپایی قابل انجام است. امروزه بدنبال انجام ساب سیژن 3 تا 6 جلسه روزانه یا یک روز درمیان ناحیه ساب سیژن شده تحت وکیوم با دستگاههای مخصوص اندرمولوژی قرار میگیرد که در واقع یک جور ماساژ و وکیوم صورت میباشد که نتیجه ساب سیژن را بهتر می کند.

در مورد اسکارهای واگنی (boxcar) و اسکارهای تیز عمقی چکشی ( ice-pick) متخصصین از روشهای برداشت کامل اسکار استفاده میکنند. در این عمل ناحیه  اسکار در نهایت به قطر 2.5 میلی متر با وسایل مخصوص تیز به نام پانچ تحت بی حسی موضعی برداشته و بخیه ظریف میشود.

سایر روشهای درمانی اسکارهای واگنی و چکشی بکار گیری محلولهای پیلینگ شیمبایی تری کلرو استیک (TCA) بصورت نقطه ای در محل اسکار در داخل عمق آن است که سبب جمع شدگی اسکار از ناحیه عمق میشود واسکار را کوچکتر میکند.

در نهایت جهت درمان اسکار ها از روشهای بازسازی سطح پوست (Skin Resurfacing)استفاده میشود. اصطلاح بازسازی پوست به معنای تخریب و لایه برداری کنترل شده لایه های رویین پوست با روشهای مختلف مانند دستگاههای مکانیکی یا لیزری است با این هدف که پوست مجددا خود را ترمیم و بازسازی کند که در نهایت, پوست جدید صاف تر, روشن تر و فرورفتگی های کمتری خواهد داشت.  روشهای مکانیکی شامل بکارگیری دستگاههای درم ابریژن یا سمباده های مخصوص است.

اما آنجه بطور شایعتر در درمان و بازسازی اسکارهای آکنه استفاده میشود, لیزرهای تراش دهنده CO2 و اربیوم هستند. امروزه توسط لیزرهای فرکشنال که بصورت نقطه نقطه مشبک و بسیار دقیق پوست را تراش میدهند,  عوارض به حداقل رسیده و ترمیم سریعتر و بهتر انجام خواهد شد. پوست فرد ظرف چند روز به وضعیت نرمال برمیگردد. معمولا لیزر با جلسات متعدد و فواصل ماهانه و ترجیحا در فصول پاییز و زمستان که تابش آفتاب کمتر است انجام میشود. مراقبت های پس از انجام لیزر شامل اقدامات ضروری برای ترمیم زخم حاصله از لیزر است. مهم است که در این زمان فرد از تابش مستقیم نور آفتاب پرهیز کند و از کندن و خراش دادن ناحیه لیزر خودداری کرده و مرتبا از کرم های ترمیمی تجویز شده استفاده کند.

بطور متوسط 3 تا 4 جلسه لیزر درمانی جهت ترمیم و بهبودی اسکارهای آکنه در صورت لازم است. باید توجه داشت که لیزر نیز مانند سایر اقدامات زیبایی عوارض و مسايل خاص خود را دارد و اگر توسط افراد غیر متخصص و نا آشنا با لیزر انجام شود فرد را دچار عوارض فراوانی کرده و حتی سبب بد تر شدن اسکارهای فرد هم خواهد شد.

سایر روشهای درمانی اسکار های آکنه شامل  دستگاه آراف فرکشنال (Fractional RF) و لیزرهای غیر تهاجمی هستند که بسته به نوع اسکار و وضعیت بیمار در کنار سایر روشها توسط پزشک بکار میرود.

بطور خلاصه چگونه جای جوش خود را درمان کنیم؟

در مجموع به همه افرادی که بدنبال درمان اسکارهای آکنه خود هستند, توصیه میشود به فرد متخصص که آشنایی کامل با روشهای اصلاح اسکار دارد مراجعه کنند که ابتدا مشاوره و معاینه کامل را انجام داده و سپس برنامه ریزی لازمه و ترکیب روشهای مختلف درمانی را برای فرد مشخص میکند. باید دانست که جهت رسیدن به نتایج مطلوب باید صبر و حوصله داشت و کل مراحل درمانی را بطور مداوم و زیر نظر متخصص پوست انجام داد.